We onderscheiden 2 soorten risico’s. Risico’s die voorzienbaar zijn en risico’s die niet zijn te voorzien. Voor risico’s die we voorzien en dus zijn te beheersen hebben wij bestemmingsreserves en voorzieningen gevormd. Voor de onvoorziene risico’s kijken we naar ons weerstandsvermogen. Wij geven hierbij antwoord op de vraag in hoeverre onze gemeente in staat is de niet in de begroting geraamde risico’s te kunnen opvangen. Dit doen we door een inventarisatie te maken van de niet geraamde risico’s en het berekenen van ons weerstandsvermogen. Door ons weerstandsvermogen af te zetten tegen de niet geraamde risico’s kan een oordeel worden gegeven over de omvang van ons weerstandsvermogen.

1.1 Beleid
De gemeente past de volgende maatregelen toe om het weerstandsvermogen minimaal in stand te houden en de risico’s te beperken.

Incidentele meevallers aanwenden of reserveren voor verwachte uitgaven.
Kort geld lenen in plaats van lang geld als wordt verwacht dat de rente op    kapitaalmarkt (lange rente) hoger blijft dan op de geldmarkt (korte rente).
Geen eigen personeelskosten toerekenen aan projecten en investeringen.
Het behoedzaam ramen van een (accres)verhoging van het gemeentefonds door in de meerjarenbegroting een lagere uitkering te ramen van 5 (accres)punten per jaar.
Een sluitende begroting en zo mogelijk ook een sluitende meerjarenbegroting presenteren, ook in tijden van bezuinigingen.
Het uitgangspunt hanteren om taken zo mogelijk binnen de door het rijk beschikbaar gestelde budgetten uit te voeren.
Het opnemen van budgetruimte in de begroting voor nieuw beleid.
Het controleren en verbeteren van de meest kritische processen in de organisatie op basis van een controleplan.

2. Inventarisatie weerstandsvermogen
Onderstaand zijn in een tabel de onderdelen benoemd die tot ons weerstandsvermogen mogen worden gerekend. Ten opzichte van voorgaande jaren zijn op verzoek van de provincie de onderdelen Saldo Rekening, Begroting, Beleidsintensivering en het budget voor Calamiteiten geschrapt.

Toelichting reserves
De reserves van onze gemeente zijn onderverdeeld in een Algemene reserve, een Vrije reserve en Bestemmingsreserves. Met deze reserves(spaargeld) zijn een deel van onze bezittingen gefinancierd. Hierdoor kunnen deze reserves niet zo maar worden gebruikt voor andere zaken. Gebruik van deze reserves heeft namelijk tot gevolg dat een deel van onze bezittingen dan op een andere manier moeten worden gefinancierd, bijvoorbeeld door het aantrekken van een korte of lange geldlening.
De bestemmingsreserves worden niet meegenomen in de berekening van het weerstandsvermogen. Deze bedragen liggen namelijk vast en kunnen niet, zoals bij de algemene en vrije reserve, zo maar een andere bestemming krijgen. Een uitzondering hierop is de bufferreserve gronden. Dit omdat bij de risico’s ook de risico’s van verliezen zijn opgenomen van zowel de gemeentelijke gronden als de gronden in het Grondbedrijf.

Toelichting onbenutte belastingcapaciteit
Volgens de financiële verhoudingswet is sprake van een onbenutte belastingcapaciteit als het ozb- tarief lager is dan het door het rijk bepaald minimum ozb-tarief. Ons ozb-tarief is hoger dan dit minimum tarief. De onbenutte belastingcapaciteit is dan ook 0. Ook de riool- en afvalstoffenheffing zijn in onze gemeente reeds 100% kostendekkend.

Toelichting stille reserves
Stille reserves zijn reserves die aan het zicht zijn onttrokken maar nog wel een waarde kunnen vertegenwoordigen. Voorbeelden hiervan zijn activa als gebouwen of vervoermiddelen, die al volledig zijn afgeschreven maar nog wel een waarde hebben. Een ander voorbeeld van een stille reserve is ons aandelenbezit van b.v. de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). De verkoopwaarde hiervan is vele malen hoger dan de op de balans verantwoorde aankoopwaarde.
Voor de berekening van het weerstandsvermogen is het bedrag voor het onderdeel stille reserves voorlopig nog p.m. geraamd.

3.   Inventarisatie van de risico’s
Hierna is een overzicht gegeven van de niet geraamde risico’s. Per onderdeel is een bedrag ingeschat voor het risico wat zich kan voordoen. Dit bedrag wordt vervolgens vermenigvuldigd met de kans dat het risico zich voordoet (zeer klein =10%, klein = 30%, gemiddeld = 50%). Als de kans groter is dan 50% wordt hiervoor een bedrag in de begroting geraamd.
Verder is er een uitsplitsing gemaakt in een incidenteel of structureel risico. Een risico wordt als incidenteel gezien als wordt ingeschat dat het risico zich maximaal 1 x per 4 jaar kan voordoen en als structureel als het risico vaker dan 1 x per 4 jaar wordt ingeschat.

De grootste risicobedragen (groter dan € 400.000) zijn van een toelichting voorzien.

Gronden bij de gemeente (1)
Dit betreft de boekwaarde van de gronden die nog niet in productie zijn genomen en de overige gronden zoals cultuurgronden. Deze gronden zijn wel aangekocht met de bedoeling om te zijner tijd in het Grondbedrijf op te nemen. Het grootste risico met betrekking tot deze gronden is dat één of meerdere plannen niet in productie wordt genomen en dat de actuele boekwaarde moet worden verlaagd tot b.v. de landbouwwaarde.
De totale boekwaarde van de nog niet in productie genomen gronden bedraagt afgerond € 5,8 mln. Conform het kader wordt 50% van deze boekwaarde als risico aangemerkt. Dit is een risicobedrag van € 2,9 mln. Het risico dat een plan niet in productie wordt genomen of dat moet worden afgewaardeerd wordt gezien als gemiddeld (= 50%) waardoor voor dit onderdeel een bedrag van
€ 1.450.000 als uiteindelijk risico wordt geraamd.

Vastgoed (2)
De gemeente bezit zowel maatschappelijk als strategisch vastgoed. Dit vastgoed kan soms ‘onder water’ staan wanneer de boekwaarde hoger is dan de marktwaarde.
Het risico bestaat dat op de boekwaarde van deze strategische gronden en panden moet worden afgeboekt als gevolg van een lagere marktwaarde. Deze strategische gronden en panden als vastgoed hebben begin 2018 een boekwaarde van afgerond € 4,4 mln.
Conform het kader voor ‘gronden bij de gemeente’ wordt ook voor dit onderdeel 50% van de boekwaarde als risico aangemerkt. Dat resulteert in een bedrag van € 2,2 mln. Het risico dat op dit vastgoed moet worden afgeboekt wordt als gemiddeld (= 50%) gezien waardoor voor dit onderdeel een bedrag van € 1,1 mln. als uiteindelijk risico wordt geraamd.

Decentralisaties / Sociaal Domein (3)
Vanaf 2019 worden onderdelen van het Sociaal Domein geïntegreerd in de algemene uitkering van het Gemeentefonds. Voor dat deel vervalt op dat moment in feite de status van geoormerkt geld en ook het zicht op de hoogte van het bedrag als Rijksvergoeding. Omdat de integratie plaatsvindt wordt ook het risicobedrag geleidelijk opgehoogd. Voor het begrotingsjaar 2019 van € 900.000 naar € 1 mln.

Gemeenschappelijke Regelingen (4)
Met betrekking tot de Gemeenschappelijke Regelingen loopt de gemeente het risico dat hogere financiële tekorten achteraf door de deelnemende gemeenten moeten worden bijgepast.
Dit risicobedrag wordt jaarlijks geactualiseerd op basis van onze bijdrage aan de 6 belangrijkste Gemeenschappelijke Regelingen (VRD, GGD, RUD, Emco, Wedeka en Recreatieschap Drenthe).

Het risicobedrag wordt ingeschat op 25% (= € 865.000) van het totaalbedrag van afgerond € 3,5 miljoen dat in 2019 aan de 6 genoemde Gemeenschappelijke Regelingen als gemeentelijke bijdrage is verschuldigd. De kans dat het risico zich voordoet wordt ingeschat op 50% (= € 432.500).

Accres Gemeentefonds (5)
De accressen Gemeentefonds worden in bijna elke nieuwe circulaire aangepast. Een aanpassing kan zowel voor- als nadelig zijn. Een nadeel kan ook ‘minder meer’ zijn. De hoogte van het risicobedrag is bepaald op € 720.000. Dit is afgerond 2% van de uitkering Gemeentefonds exclusief het bedrag voor de drie decentralisaties. Dit bedrag is verhoogd omdat het algemene deel van de uitkering Gemeentefonds ook hoger is geworden.

Grondexploitatie Grondbedrijf (6)
Deze gronden hebben begin 2018 een totale boekwaarde van € 4,7 mln. Voor een verwacht verlies op een plan moet direct een voorziening worden getroffen. Daar staat tegenover dat als er plannen in productie zijn waarop tussentijds winst kan worden genomen deze winstneming kan worden aangewend als compensatie voor het verwachte verlies.
Het risico voor deze plannen zouden wij willen maximeren op 10% van de boekwaarde. Voor 2019 geeft dit een risicobedrag van € 470.000 (10% van € 4,7 mln.) Omdat het niet zeker is dat jaarlijks altijd tussentijds winst kan worden genomen wordt de kans dat het risico van ophoging van de voorziening zich voordoet op gemiddeld geraamd (=50% = € 235.000).

Verlofstuwmeer (7)
In de afgelopen jaren is door verschillende oorzaken, waaronder een hoge werkdruk, een verlofstuwmeer ontstaan. Er zijn maatregelen getroffen om het verlof gefaseerd af te bouwen waarbij het streven is om op 1 januari 2020 het saldo nihil te laten zijn. Uit een recente berekening blijkt, dat het verwacht stuwmeer verlof per 31-12-2018 afgerond € 450.000 bedraagt.